تركلر مثللره امثال و حکم ترکی مجموعه ضرب المثل­هاي فولكولور تركي آذربايجاني أ‌- الف 1. آشاغي دا ايله شمير ، يوخاريدا يئر يوخدو پايين نمي‌نشيند،بالا جا پيدا نمي‌کندعدم شناخت از جايگاه اجتماعي 2. آبرو باهار گؤیو دئييل كى گئنه گؤيهره آبرو سبزه بهاري نيست كه دوباره سبز كند 3. آبرينى يئميش٫ حيانى سيچميش 4. آت آتينان ساواشاندا ، آرادا ائششه کين قيچي سينار ! 5. آت آلمه مي٫ آخور باغلىياو 6. آت مينه نيني تانير 7. آتداکي داش دوروب اوسته کي داش دورمورسنگ زيرين ايستاده، سنگ رويي نمي‌ايستد.منظور کسي که سختي را تحمل ميکند اعتراضي ندارد، کسي که راحت‌تر است اعتراض دارد. 8. آته لن دوشه ر 9. آته مينه نوني٬ اسب مال كسى است كه سوارش مىشود 10. آتي آتين يانيندا باغلاسان همرنگ اولماسادا همخوي اولار 11. 12. ائششه ک هارا دوشک هارا = خر کجا تشک کجا 13. ال الي يووار الده اوزو = دست، دست را مي‌شويد، دست برمي‌گردد صورت را مي‌شويد. 14. ال ايتدن مشهوردور 15. ئوزينه سيچير ، منه گوز بره لدير . =براي خودش مي ريند ، براي من چشم مي دراند 16. اؤز ماليم گؤرسه نمير ، اؤزگه مالي آلانيب 17. اؤز ماليم گؤرسه نمير ، اؤزگه مالي آلانيباِئزِم که گِرنميه، خَلقِن که سالانِدِه.انکار و چشم بستن بر روي عيب و ايرادهاي خودمان و طرح عيوب مردم. 18. اؤزووه بير اينه باتير اؤزگويه بير چووالديز 19. ائششگه گوٍجوٍ چاتميًر , پالانئ تاپدالاييًر =زورش به خر نمي رسد ، پالانش را کتک مي زند 20. ائششه کي باغلاسان آت يانونا يا خويون گوتورار يا خاصيتين 21. ائششه ييم اؤلمه يونجا بيتر= بزک نمير بهار مياد خربزه با خيار مياد 22. ائل اوز دلي سيني بور آخماز 23. اؤلسون او پيس کي يئرينه ياخجي سي گه له جه ک=هيچ بدي نرفت که خوب جاش رو بگيره 24. اؤلمه ک اگر اؤلمه کدير، بونه جان وئرمه کدير 25. ائله يئرده ياتماز آلتينا سو چيخا 26. اؤلو اينک سوتلو اولور (گاو مرده شيرده مي شود) 27. ائوده آرواد ايكي اولسا ، ائو سوپورمميش قالار 28. ائويمدن چيخير قارنيما گئدير=از اين جيب به ان جيب 29. اتين قيز خالاسينا ، قوچ ايگيت دايي سينا 30. آج آدام٬ داش ده يير آدم گرسنه سنگ را هم مي خورد 31. آج تويوخ يوخيسندا داري گورر 32. آج قارين ، آجي آيران شکم گرسنه، دوغ تلخ وعده‌هاي توخالي 33. آج نه يئمز، توخ نه دئمز. ( گرسنه چي نمي خورد، سير چه نمي گويد.) 34. آجنه ايت غرخاوري از گرسنگي پشم سگ مي چيند 35. آجينان ياتيب گونورتادا دوروب . 36. آچلمه ميش سفره بير عيبي وار٫ آچلن سفره نو مين 37. ادام اومدوغو يئردن كوسر 38. آدي منيم دادي سنين 39. آدامين آلنينا هر نمه يازميشلار٬ ائله اودور 40. آرپا ائشيي اؤلدورمز. (جو خر نمي کشد.) 41. آرپه اکن٬ بوغدا در مز کسي که جو مي کارد گندم درو نمي کند 42. آروادلار هاميسي آغ پارلاق ، دليسيني سئچمك اولماز 43. آروادي گوزلنن يولداش اولما 44. آروادين شريك لي اولسون ، مالين شريك لي اولماسون 45. آروادين گوچگين آل ، ايشليك چيختدي بختووه 46. آروادين يالاغي سمني قويار ، كيشنين يالاغي باققال دوكاني آچار 47. اروس قاشقينان انگليس پخي ييري = با قاشق روس ، گوه انگليسي مي خورد ! 48. اسنه ماغ اسنه ماغي گتيرر واي سامانليق داشينا 49. آشاغي دا ايله شمير ، يوخاريدا يئر يوخدو 50. اششك ساتان كؤششك آلانماز 51. اشه هارا دوشه هارا 52. اشه گوجو چاتمور پالانو تاپلير 53. اشهن شاقو چخمز اوزونو قودوق چاقيرار 54. اصيل ايتمزياغ ايئيمز 55. آغ ايتين٫ قارا گونه 56. آغ توپورجك گؤره نده٫ اونا خيال ايكى قيرانليقدير 57. آغ يارما٬ قارا گون اوچوندور 58. آغ يارما٬ قارا گون اوچوندور بلغور سفيد براي روزهاي سياه مي باشد 59. آغاج گؤره نده٫ هيز ايت قاچار 60. آغاج گؤره نده٫ هيز ايت قاچارسگ هرزه چوب كه ببيند فرار مي كند 61. آغريمايان باشا٬ دسمال باغلامازلار 62. آغريمايان باشا٬ دسمال باغلامازلار سري كه درد نمي كند دستمال نمي بندند 63. اغزيندان سود ايسي گلير 64. اغزيندان سود ايسي گلير= دهانش بوي شير ميده 65. الله داغينا باخار قار ورر 66. الله ايكي قاپازي ، بير باشا وير ماز 67. الله ايكي يومروغو بير باشا وورماز 68. الله باغليان قاپوني ، هئچ كيم آچامماز. 69. الله بي گوزي او گوزه محتاج اله مه سين. 70. الله بيلدي گاميش نه حيواندير ، اونا قانات وئرمه دي ، هر داما دوشسئدي ، ياتيراردي. 71. الله چوره ك وئره نده ، آغيز وئرمز. 72. الله داغينا باخار قار وئره ر. 73. الله شنبه ني جهوده قسمت ائله سين. 74. الله گئج دوتار ، برك دوتار . 75. آغلامويانا امجگ يوخدو 76. آل آپارميش 77. آل آپارميش آل او را برده است (آل=صورت موهوم و خيالى كه به چشم انسان تنها در شب يا زن حامله ديده مىشود) 78. آلا غارغا بالا دوغا بيلمز 79. آلچاخدا اوتورب اوجا دانشما 80. آنا سينا باخ قيزي آل، دئزه سينه باخ بئزيني آل( به مادرش نگاه کن دخترش را بگير، به کنارش نگاه کن پارجه اش را بگير.) 81. آنا ماموش بايناما 82. الينه ن سو داممير = آدم خسیس 83. اوپمله توپاق دا وار توپور مله اوز ده وار 84. اوجوزدي اتين شورباسي اولماز 85. اوجوزدي اتين شورباسي اولماز 86. اود دئديم ديليم ياندي آتش گفتم، زبانم سوخت.اظهار پشيماني از طرح مطلب و يا سخني. 87. اودا گلميسن یا سويا ؟به آتش آمده‌اي يا آب؟به جنگ آمدي يا صلح؟ 88. اوز اووموز اوز سوزوموز 89. اوزو به زکلي ، ايچي ته زکلي 90. اوزي چالما داشدان داشا باشا يازولان گللر باشا 91. اوستورانين قاباغيندا سيچماسان ، دئير گوتي يوخدور . 92. اوغري ائو صاحاب اولماز ، ائو صاحابين ائوين ييخار ! 93. اوغلاغيم اؤلمه ياي گلير، قرپوز ايله خيار گلير. ( بزم نمير بهار مياد، هندوانه و خيار مياد.) 94. اولمه اششكيم يونجابيتر 95. ايپ سوزولان يئردن اوزولور. ( طناب از جايي که باريک شده پاره مي شود.) 96. ايت ايتديگين ترك ايتسه ده سومسيكليگين ترك ائتمز 97. /ايت هورر كاروان كئچر 98. ايتين اياغيندان تيکان چيخاردير 99. ايتين اياغيندان تيکان چيخارديراز پاي سگ خار در مي‌آورد.سخت کوش- در مورد انجام کارهاي سخت و مشاغل طاقت فرسا. 100. ايري اوتوراق دوز دانيشاق 101. ايري اوتوراق دوز دانيشاق-کج بشين، راست صحبت کن.اظهار صداقت و راسنگويي در هر موقعيتي. 102. ايش گورديرنين دي گورنين دگير 103. ايكي آروادي كيشي مسجده ياتار 104. ايگنه هامي ني بئزر اؤزي لوت گئزر 105. اوزگه آتينا مينن تز دوشر - کسي که سوار اسب ديگري شده زود پياده ميشود 106. ايگيد اوغلان داييسينا چئكر خانم قيز خالاسينا 107. ايلان سانجان آلاجا ايپدن قورخار 108. ايلان سانجان آلاجا ايپدن قورخارمار گزيده از ريسمان سياه و سفيد مي ترسد 109. يلان هر يئرده ايري گئتسه اوز يوواسينا دوز گئدر 110. ايلان يئييب اژدها اولو/مار خورده ، افعي شده 111. ايله بيل آغزينا قويوت آتيبدير ب-پ-ت 112. بؤيوک باشين ، بؤيوک بلاسي اولار 113. باخما اوزونون قاراسينا ، باخ آنلينين سيتارا سينا 114. بالالي قارقا بال يمز 115. باشدا آغيل اولماسا بدن عذابدا اولار 116. باشوا کول ده اله سن اوجا يردن اله 117. باغدا اريك واريدي سلام عليك واريدي باغدان اريك كوتاردي سلام عليك كوتاردي 118. به ي وئره ن آتين ديشله ريني سايمازلار 119. بوشلي بوشلونون ساغليغين ايستر 120. بوننان فاتيا تومان اولماز 121. بونون ايپينين اوستينه اودون يغماق اولماز 122. بونون ايپينين اوستينه اودون يغماق اولماز 123. بويك باقورساقلار بالا باقرساقلارو ييير 124. بيچاق دسته سيني كسمز 125. بؤرکووي قوي قاباغيوا 126. بير ساعتدي تنبكي يانير الان دئير نه توستيسيدي 127. بيري آروادونون اولومون دن ، قورخور بالدوزو يئرينده اولمويا=طرف به جاي اينكه از مرگ زنش نگران باشد ، دلواپس مرگ خواهر زنش است ! 128. پارا يارپاق 129. پای ورن آتين ديشله ريني سايمازلار=دندونهاي اسب پيشکشي را نمي شمارند 130. پنيري دري ساخلار آروادو اري 131. پيچاق اؤز دسته سيني که سمه ز 132. پيس تويوخ برک يوموتلار- مرغ زشت تخم هايش سفت است 133. پيشيگين آغيزي اته چاتماز دئير منداردي 134. تزه يونجا ائششگه باش آغريسي گتيرر 135. تزه يونجا ائششگه باش آغريسي گتيرر 136. تلسن قيز اره گئتمز،اره کئت سده خير گؤرمز ( دختري که عجله کند شوهر نمي کند، اگر شوهر هم بکند خير نمي بيند.) 137. تنبل آروادون قيزي زرنگ اولور 138. تولا ايتدنده موندار اولار 139. تولکويه دئديلر شاهيدين کيمدي ؟ دئدي قويروغوم 140. تويوغون بير قيچي وار 141. تويوق نه قدير کؤکله اوقديرده بوزدومو دارالار 142. تويوق نه قدير کؤکله اوقديرده بوزدومو دارالار مرغ هر چقدر چاق شود، مقعدش تنگ مي‌شود.(اشاره به اشخاص ثروتمند که صرفه جويي و خست زياد پيشه کرده‌اند.) ج-ح-چ 143. جالانان سو بير داها كوزيه قايتماز 144. جهننمه گئدن اؤزونه يولداش آختارار 145. جواهر جيندا آراسيندا اولار 146. جوجه ني پائيز آخيرنده سايياللا 147. جوجه يومرتادان چيخار قابيقيني بئگنمز 148. چؤخ دولانان چؤخ بولر (چؤخ دولانان تؤپوغاداش دئير) 149. چؤمچه اشدان ايستي اولوب 150. چادراسيزديخدان ائوده قاليبدي 151. چراغ ديبينه ايشيق سالماز 152. چك زحمت گؤرلذت 153. چلك چالماقونان دونقوز دارودان چيخمز 154. چورك وار وله ديش يوخ 155. چولمك ديغيرلاناردوواغين تاپار 156. چيراخ اوز دوره سينه ايشيق سالار 157. چيل دمه چيلتگه اگللر 158. حالواحالوادئمگيلن اغيزشيرين اؤلماز 159. خؤروزيؤخويدي سحرآچيلميردي؟ 160. خاتين قيز خالاسينا ، قوچ ايگيت دايي سينا/تره به تخمش ميره ، حسني به باباش 161. خالقا ايت هورسه بيزه چاققال هورر 162. خليفه کيسه سيندن باغيشلير 163. خياطين اگر اينه سينن ساپي ائتمه سيدي گونده اون دست كت شلوار تيكردي د-ذ 164. دئيه سن جانين قاشينير 165. دئيه سن جانين قاشينيرمثل اينکه تنت مي خاره 166. دئيير تويوغون بير قيچي وار 167. داغدا جئيران گؤرسه دير 168. داغدا جئيران گؤرسه دير= در کوه آهو نشان مي‌دهد.نشان از وعده‌هاي دست نيافتني. 169. دالدان آتيلان داش تو پوخدان دئيير 170. دده سن گورمين شاهلوق ادعاسو ايللر 171. درمانچي آجينان اولير كووزه (درمانچينين سهمي ) گوتيرمير 172. درياه دان نهنگ عمله گلر 173. دلني النه بل ور قولتوقونا يل 174. دلي دلي يه باخار،چوماغين ايري توتار 175. دلي دلي يه باخار،چوماغين ايري توتار 176. دلي قوييا بير داش آتار يوز آغيلي چيخاردا بيلمز 177. دلي يه هميشه بايرامدي- براي ديوانه هميشه عيد هست 178. دلي يه يئل وئرالينه بئل وئر 179. ده ني ساتان ائششک آلابيلمه ز 180. ده وه اويناسا قار ياغار 181. ده وه چينه ن قوهوم اولانين دروازاسي گن گرک 182. ده وه دن ده بير قيل غنيمتدير . 183. ده وه ني آپاران ائششکدير 184. ده وه ني ايتيريب کرششه يي آختارير 185. ده وه ني چؤمچه ينه ن سووارمازلار 186. ده وه نين آياغي آلتيندا قاريشقا ازيلمه ز 187. ده وه يه دئديلر بئلين ايري دير ، دئدي هارام دوزدو ؟/به شتر گفتند گردنت کجه ، گفت کجام راسته ؟ 188. دوز يئيب دوزقابيني سيندرمازلار 189. دوز يولون يئريه بيلمير شخمليقدا شلتاق آتر 190. دوز يولون يئريه بيلمير شخمليقدا شلتاق آتر 191. دوستوم مني ياد ائله سين ، بير ايچي بوش گيردکانلا 192. دولتلي پول چيخاردار ، کاسيب اوتيرار پوللارين سايار ! 193. دونياني بوغدا توتسادا كهليگين روزيسي چينقيلدير 194. دوه اوينويانداقارياغار 195. دولنن آياغا داش دگر 196. دويه نه قدر گيزلي بوغا گؤرسه ده آشکار دوغار (گوساله هر چقدر مخفي جفت گيري کند، سرانجام آشکار خواهد زاييد.) 197. دين سيزين كي ايمانسيزدي س-ش 198. سؤزسؤزي گتيررآرشين بئزي 199. سارالا سارالا قالماخدان ، قيزارا قيزارا اولماخ ياخشيدي-مرگ سرخ به از زندگي ننگين است 200. ساخلا ساماني ، گلر زاماني هر چيز که خوار ايد ، يک روز به کار آيد 201. سره دن قالان قوتور اولار 202. سن آقا ، من آقا ، ئينكلري كيم ساغا؟ 203. سنين کيمي دوستو اولانا دشمن لازيم دئييل 204. سو آخيب يولون تاپار 205. سوزي آت يئره صاحابي گؤتورر 206. سوزي باجان دئمه باجين باجيسي وار 207. سينان قول ، بويوندان آسلانار 208. شاقو چيخب 209. شوخومدا بالوق آخدارور 210. سوز سوزي گتيرر -حرف ، حرف مي آورد ص- ض-ط-ظ 211. ضررين يارسيندان قاييتماق ، منفعتدير 212. ضررين ياروسيندان قاييتماق ، منفعته = هر وقت جلو ضرر را از هر کجا بگيري منفعته ع-غ- ف-ق 213. عجله ايشينه شئيطان قاريشار 214. قارا باخت داغلارا چيخسا ، داغلاري دومان آلار 215. قارا قارقانين بالاسي اؤزونه شيرين د 216. قارا گونون عمرو آز اولار 217. قارداشلار ساواشدي ، آخماخلار ايناندي 218. قارقا هاميسي قاپ قارا ،‌قاري سيني سئچمك اولماز 219. قازان قازان ديير ديبين قارادي 220. قازان هللنيب قاپاغين تاپار 221. قاشيني قائيران دئيردي ووردي گوزيني چيخاردي 222. قره قارقانو ندا بالاسي اوزينه خوشدي=بچه کلاغ سياه هم براي مادرش خوشکل است 223. قوچ ايت دايي سيناچكر،خاتون قيزخالاسينا 224. قودوقدویا ( کنایه برای تحقیر) 225. قورد اوليا اوليا باشونا بلا گتررر 226. قورد بيزدن ايراق اوسو يدگييز قويروق اوسو 227. قورددان قورخان ، قويون ساخلاماز 228. قولوم نیه سنردی که ایره بی تی( دستم چرا می شکستی که کج جوش بخوری) 229. قوناق قوناغي ايسته مه ز ائو ييه سي هئچ بيريسين 230. قوناق قوناقي ايسته مز ائو ييه سي هر اكيسيني 231. قونشو آروادو آدامون گوزونه قيز گلير تويوغو دا غاز گلير 232. قونشو قونشودان سحر اويانماغي اؤرگه نه ر 233. قونشوم مني ياد ائله سين ، بير ايچي بوش گيردکانلا . 234. قونشي پايي ياخچي دي بيرگون سنده بيرگون منده 235. قونشي قونشوياباخارجانيني اوداياخار 236. قويو قازان قویونی دیبنه چاه کن هميشه ته چاه است . 237. قويونو قازان گن قازار ، درين قازار ، اؤزونه قازار 238. قيزيم سنه دئييره م گلينيم سن ائشيت 239. قيز قالدوقجا قيزيلا دونر 240. قيش چيخار ، اوزو قاراليق کؤموره قالار ک-گ- لام 241. کئچل داوا بيلسه ، اؤز باشينا ياخار 242. كئچينين قوتورو بولاقين گوزينن سو ايچر 243. کؤر کؤره دئيير گؤزله منه 244. کؤر کؤري تاپار، سودا چوقورو.. ( کور- کور راه پيدا مي کند آب چاله را.) 245. كؤرتود دوغون بوراخماز 246. كار ائشيتمز اويدورار 247. کاسيب اوشاغي گؤرمه ميش بالاسي اولموياسان 248. کاسيب پول تاپسا يئر تاپماز ! 249. کاسيب گئيسه دييه رلر هاردان تاپدين ، دولتدي گئيسه دييه رلر مبارکدير 250. کاسيبا قول اول وارلييا اوغول اولما 251. کاسيبي ده وه اوستونده بووه سانجار 252. کاسيبين بير اوغلو اولدو اونوندا بوينو ايري اولدو 253. کاسيبين دوواري آلچاق اولار 254. کاسيبين سؤزو ، يورغونون گؤزو 255. کاسيبين گؤزو توخ اولار 256. کاسيبين گونو ايتين گونو 257. چل باخار گوزگيه آديني قويار اوزگيه 258. كچلين آديني قوياللار زلفعلي كورين آديني قوياللار نورعلي 259. کچينين قطوري سر چشمه دن سو ايچر-بز گر از سر چشمه آب مي خورد 260. كردالي كردارين ئيئر،كردارسيزلار كؤينك گيرر 261. کور الله دان نه ايسته ر ايکي گؤز ، بيري ايري بيري دوز 262. كور توتديقيني بور آخماز 263. كورا نه گئجه نه گوندوز 264. کيمسه آتاسي اؤلن قدر ياسلي دئييل 265. کیشه توبورجگن یه مز( کنایه از این که مرد بر کا ر بدش تأکید نمی کند) 266. گئجه سول ياتان سحر سول دورار 267. گئجه سيلاحلي گونوز کولاهلي گرک 268. گئجه گئدر گونوز گلر 269. گئجه گونوزوموز بير اولوب 270. گئجه نين خئيريندن گونوزون شري ياخجي دير 271. گؤزل آغا چوخ گؤزليدي ، بيرده بير چيچه ک چيخارتدي 272. گؤيلو باليق اتي ايسته يه ن … قويار بوز اوستونه 273. گلين اؤينويا بیلمره ديئراوتاق ايري دي 274. گلين اوجاقا گلر 275. گلين اويناماق باشارمير ، دئيير يئر ايري دير 276. گوزل آقا چوخ گوزليدي ، وردي بير چيچک ده چيخاردي 277. گونشيا اومود اولان شامسيز قالار 278. گير مجنونون گؤزونه باخ ليلينين اوزونه 279. لالين ديليني آناسي بيلر م- ن-و-هـ-ی 280. مال گئدربيرياناايمان گئدر مين يانا 281. مالين برك ساخلاقونشونه ایره توتما 282. مثلده معرفت اولماز 283. مه چيدين قاپيسي آچيقدير ، ايتين اوزونه نه گليب 284. مه چيدين قاپيسي آچيقدير ، ايتين اوزونه نه گليب در ديزي بازه ، حياي گربه کجا رفته 285. مصاحبین باب ائيله،گؤرن دئسين هابئيله 286. نانجيبه چالاسي يا گئتمه 287. نفسي ايستي يئردن چيخير 288. نيسيه گيرمه ز کيسييه 289. هئچ کيم اؤز قاتيغينا تورش دئمه ز 290. هرکيم ائششه ک اولدو سنده پالاني اول 291. هرنه سالار سان آشووا ، اودا چيخار قاشوقووا 292. هم خداني ايستير هم خرماني 293. همدان اوزاخ کرديسيه يوخون 294. همدان اوزاخ کرديسيه يوخون = همدان دور است کرت اش نزديک است 295. هميشه شعبان ، بير گونده رمضان 296. هوره ن ايت قاپماز 297. هوره ن ايت قاپماز=سگي پارس مي کنه نمي گيره 298. الو اولماسا، پلو دا اولماز. ( اگرآتش نباشد، پلو هم نخواهد بود. ) 299. وارلي گئيه نده دييه رلر موبارکدير ، يوخسول گئيه نده دييه رلر هاردان تاپدين ؟شخص پولدار بپوشد ( مي‌گويند) مبارک باشد، فقير بپوشد ، از کجا ، آورده؟شک به آدم فقير 300. يئر برك اولاندا اوكوز اوكوزدن اينجي ير 301. يئکه باشين يئکه بلاسي اولار 302. يئميشين ياخچيسينس چاققال يئير 303. يا حسن کئچل ، يا کئچل حسن 304. ياخاما سانجاق ساچميبسان كي 305. يا آدان لايق يا آدينا لايق 306. ياخينا گلمه اييين گلير ، اوزاغا گئتمه جانيم چيخير=بي تو هرگز باتو عمرا 307. ياغ يؤغوتداندي،يؤغوت ياغدان 308. ياغيشدان قورتولوب دولويا دوشدو=از چاه درآمده توي چاله افتاديم 309. يورقانا بورين ائلنن سورين 310. يومورتاسيندان چيخماميشدان باش يارير


تاریخ ارسال پست: چهار شنبه 2 مرداد 1392 ساعت: 20:1